Deneyimden bağımsız olan ve deneyime bağımlı bulunan iki farklı biliş tarzı ya da bilgi türünü açıklamak için kullanılan epistemolojik bir ayrım.
Akılcılar ve deneyciler arasındaki en önemli tartışma alanıdır. Deneyciler, bilginin kaynağının tümüyle deneyimiyle deneyime indirgenebileceğini savunur. A priori bilginin imkanı için ileri sürülen geleneksel örnekler: mantığın temel ilkeleri, mantıksal çıkarım kuralları, aritmetik - matematiğin aksiyom ve teoremleri vs. dir. Bunlarım doğruluğu deneyime başvurulmadan bilinebileceğinden a priori'dirler.
"Bugün Ankara'da hava güneşlidir" türünden önermeler, doğruluğu ancak tecrübeyle bilinebileceğinden a posteriori'dirler.
Bu ayrım sadece önermelere değil, kavramlara da uygulanır. Mantıksal - matematiksel (özdeşlik, değilleme vs.) a priori'dir. Deneyimle kazanılabilecek kavramlar (sıcaklık, renklilik vs.) a posteriori'dir. Bu ayrımda, "deneyim/tecrübe" kavramı anahtar kavramdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder